Google en de Toekomst van het Open Web: Een Kritische Analyse

De beschuldiging is helder: Google zou de open webstandaard stukje bij beetje afbreken, niet met één enkele klap, maar door een reeks technische, commerciële en governance-beslissingen die samen een samenhangende strategie vormen. Het essay “Google is killing the open web,” gepubliceerd op de Oblomov-blog, biedt een chronologische weergave van deze veranderingen en verbindt ze met een centrale thematiek: de geleidelijke vervangingen van open standaarden door meer gecentraliseerde mechanismen en API’s die de advertentie- en datagrootheid van Mountain View bevorderen.

Open Standaarden: Een Noodzakelijk Beginpunt

Het web is ontstaan als een domein van open standaarden (HTTP, HTML, CSS, DNS) die werden beheerd door organisaties zoals het W3C en de IETF. De eerste “browseroorlog” in de jaren ’90 toonde aan dat dominantie van één speler leidt tot fragmentatie en afhankelijkheid. Chrome werd in 2008 gelanceerd in een andere context: de explosie van mobiel internet, de opkomst van gecentraliseerde diensten en de afname van Internet Explorer. Google heeft een cyclus van snelle innovatie bevorderd, vaak via WHATWG, een forum waar browsereisen worden gecoördineerd. Voor critici leidt dit tot een “de facto macht” die het W3C naar de achtergrond dringt.

Sleutelmomenten: 2013 en Verder

In 2013 vonden enkele sleutelveranderingen plaats:

• Sluiting van Google Reader: Dit verzwakte de ontdekking van inhoud via RSS/Atom en verschuift het informatieverbruik naar ondoorzichtige algoritmes.
• Einde van federatie met XMPP: Gecentraliseerde platforms domineerden de berichtgeving, wat de interoperabiliteit verminderde.
• Afschaffing van MathML: Dit belemmert toegankelijkheid en praktische toepassingen in het onderwijs.

Geen van deze gebeurtenissen “doodde” het open web op zichzelf, maar samen resulteerden ze in een verschuiving van de macht naar structuren waarin Google sterk is.

De Jaren 2015 tot 2020: Nieuwe Paradigma’s

De introductie van AMP (Accelerated Mobile Pages), die beoogde om mobiele snelheid te verbeteren, werd bekritiseerd omdat het de controle over inhoud naar Google verlegde. Evenzo resulteerde de deprecatie van HTML-elementen zoals <keygen> in een vermindering van gebruikerssovereigniteit.

In diezelfde periode werd native ondersteuning voor RSS in Firefox verwijderd, daarmee de gebruikerservaring voor het vinden en volgen van inhoud verder verslechterend. Chrome’s overweging om URL’s te verbergen, onder het mom van “gebruiksvriendelijkheid”, werd gezien als een verdere stap in het verminderen van transparantie.

Manifest V3 en de Toekomst van Extensies

Vanaf 2019 is er een verschuiving naar een strenger extensiemodel in Chrome onder de naam Manifest V3, waarbij de mogelijkheden voor adblockers worden ingeperkt. Zelfs veiligheidsmaatregelen zoals de Web Environment Integrity werden door velen gezien als een poging tot controle over het surfgedrag van gebruikers.

Wat Betekenen Deze Veranderingen?

Veel in deze evolutie kan onder de oppervlakte van technologische vooruitgang worden gezien, maar de centrale vraag blijft: Waarom het elimineren van gevestigde, open opties?

Google en andere grote spelers stellen dat verouderde technologieën zoals XSLT te duur zijn om te onderhouden, maar critici tegenwerpen dat het vernieuwing vereist, niet eliminatie. De argumenten gaan niet verder dan de oppervlakte — ze missen de bredere implicaties voor diversiteit en autonomie op het web.

Conclusie: De Toekomst van het Open Web

Een gezonde internetcultuur is diegenen die niet enkel “het nieuwe” omarmen, maar ook ruimte geven aan alternatieve routes die autonomie en draagvlak waarborgen. Standaarden zoals RSS, XSLT en MathML zijn geen relicten uit het verleden; ze zijn essentiële bouwstenen voor een open en veelzijdig internet.

Als grote bedrijven zoals Google de macht uitoefenen om deze standaarden te veranderen of zelfs te verwijderen, moeten gebruikers, ontwikkelaars en media alert zijn. De toekomst van het open web hangt af van ons vermogen om deze discussies te voeren, druk uit te oefenen en vooral alternatieven te blijven creëren.