De Paradox van de Europese Cloud: Groei en Verlies

Het meest oncomfortabele feit over de Europese cloud kan in één regel worden samengevat: de leveranciers van de EU hebben hun inkomsten sinds 2017 met 167% verhoogd, maar hun marktaandeel is gedaald van 27% naar 13%. Deze paradox, zoals gerapporteerd door Synergy Research Group, toont een markt aan die in het tweede kwartaal van 2022 al 10,4 miljard euro omzette — meer dan vijf keer het volume van 2017. En toch wordt de markt steeds dominanter door drie Amerikaanse hyperscalers (AWS, Microsoft Azure en Google Cloud) die samen 72% van de regionale taart in handen hebben. Europa groeit; maar niet zo snel als niet-Europese leveranciers.

Een Ongemakkelijke Waarheid

Dit feit moet zonder excuses worden gelezen. Het gaat niet om een tijdelijke dip of een gedeeltelijk beeld. Synergy benadrukt dat, in de vier kwartalen voorafgaand aan het tweede kwartaal van 2022, de inkomsten van cloudinfrastructuur in Europa (IaaS, PaaS en gehoste private cloud) meer dan 27 miljard euro overstegen, wat een 41% stijging betekent ten opzichte van de voorgaande periode. Binnen deze taart vertegenwoordigen IaaS en PaaS meer dan 80%, en zijn dat juist de segmenten die het snelst groeien; binnen PaaS zijn het vooral databases, IoT en analyse die een enorme groei doormaken. Hier is de platformzwaartekracht van de hyperscalers overweldigend.

De Berg Die Europa Niet Beklimt

John Dinsdale, hoofdanalist van Synergy, formuleert het met brutale helderheid: de cloud is een “schaalspel” waarbij je miljarden herhaaldelijk op tafel moet leggen, een langetermijnvisie moet hebben, onwrikbaar moet zijn in operationele excellentie, en moet weten in welke producten je positieve afhankelijkheid kunt creëren — met name PaaS. Terwijl Amerikaanse leveranciers meer dan 4 miljard euro per kwartaal investeren in capex binnen Europa, is de “onmogelijke” uitdaging voor lokale aspiranten niet om meer klanten te winnen, maar om het tempo van capex, roadmap en operatie jaren lang vol te houden om inertie te doorbreken.

De gegevens van Synergy tonen dat de Europese namen met de beste posities — SAP en Deutsche Telekom — nauwelijks rond de 2% blijven hangen. Daarachter volgen OVHcloud, Telecom Italia, Orange en een constellatie van nationale en regionale spelers die groeien, maar die de globale marktaandelen niet echt beïnvloeden. Ondertussen gebruiken Europese bedrijven meer cloud dan ooit en zijn ze steeds afhankelijker van hyperscalers voor gegevens, toepassingen en naleving.

De Strijd om de PaaS-markt

Een ongemakkelijke verklaring: concurreren in IaaS — machines, opslag, netwerken — betekent vechten op prijs en schaal tegen degenen die leven van die aspecten en datacentra nabij alle klanten hebben. Maar de echte disruptie van de business — wat het gebruik aanjaagt, ontwikkelaars bindt en overstapkosten verhoogt — ligt bij PaaS (beheerde databases, berichtenqueues, serverless, analyse) en datadiensten. Hier hebben de hyperscalers systematische productverschillen getoond — breedte van catalogus, volwassenheid en ecosysteem. En daar is Europa tot nu toe nauwelijks te zien met een ondersteunde alternatieve oplossing.

Telecommunicatie: Van Verwacht Edge naar Co-location

Europese operators zouden moeten profiteren van de edge — 5G, nabijgelegen locaties, duizenden punten — om lage latentie, verblijfsduur en naleving aan te bieden. Sommige hebben echter programma’s voor co-branding ondertekend met hyperscalers (bijv. Wavelength) of hebben hun inzet voor eigen platforms verdubbeld (met duurder, technologisch afhankelijke en langzaam evoluerende licenties). Dit verzwakt hun positie in de waardeketen en reduceert hen tot het verhuren van ruimte en vezel. Als de EU doelen stelt voor 10.000 veilige en klimaatneutrale edge-nodes tegen 2030, is de kans voor telco’s om eigen edge-diensten aan te bieden niet oneindig.

De Prioriteit van Europese Governance

Er wordt vaak herhaald dat “de oplossing ligt in open source“. Dit kan gedeeltelijk waar zijn, maar onder één voorwaarde: governance en onderhoudscapaciteit binnen Europa. Het opbouwen van een “soevereine stack” op basis van projecten die overwegend extern worden gecontroleerd en gefinancierd — hoe open ze ook zijn — lost het probleem niet op. Soevereiniteit is niet alleen licenties; het omvat een bestuurskader, een gemeenschap en lokale budgetten om te beslissen over roadmaps, veiligheid en releasecycli. Europa kan zijn technologische onafhankelijkheid niet baseren op defensieve forks die het niet kan handhaven wanneer de omstandigheden veranderen.

Wat kan Europa Echte Doen?

1. Publieke aanbestedingen die écht werken.
2. Serieuze Europese PaaS-initiatieven.
3. Edge als product, niet enkel als colocatie.
4. Stabiele financiering voor de kern.
5. Skills en testbedden in onderwijs en onderzoek.

Wat te Doen Terwijl Bedrijven Wachten?

Pragmatismus. In het licht van de marktrealiteit moeten bedrijven hun huidige situatie optimaliseren zonder hun toekomst te hypothekeren: multi-cloud met gegevensportabiliteit en losgekoppelde architecturen, en ervoor zorgen dat er geen onnodige eigendomsafhankelijkheden zijn in kritieke lagen. Bovendien moeten ze de uitstaproutes goed documenteren. En wanneer er een serieuze Europese alternatieve oplossing beschikbaar is voor een van hun componenten, moeten ze deze uitproberen; zonder daadwerkelijke adoptie zal er geen tractie zijn.

Conclusie: Groei zonder Ambitie

De cloud in Europa groeit met kracht, maar de ambities (en de marktaandelen) van onze leveranciers dalen. Als de strategie gericht is op het zijn van een nationale leverancier die lokale behoeften bedient, is dat geen probleem: er zal altijd een afzet zijn. Maar het zal niet significant invloed hebben. Leiderschap in de cloud wordt opgebouwd steen voor steen in PaaS, gegevens en edge, met duurzaam capex en impeccabele werking gedurende een decennium. Als Europa niet bereid is om die vergelijking te financieren en te onderhouden — met zijn inkoopregels en een stabiel industrieel kader — dan zal er geen technologische soevereiniteit zijn, ongeacht hoe de lokale markt blijft groeien.

Het rapport van Synergy is geen grafsteen, maar een spiegel. Het toont aan dat Europeanen kunnen groeien, maar alleen als ze niet altijd op het terrein van anderen spelen. Het edge biedt het eerste speelveld waar latentie, verblijf en regelgeving een voordeel kunnen zijn. Het benutten daarvan is een politieke, industriële en vooral productbeslissing. De tijd dringt.