OpenAI: De Chatbot naar Conversational OS

OpenAI heeft een strategische mijlpaal bereikt: ChatGPT is niet langer slechts een chatbot, maar is geëvolueerd naar een layer of orchestration. Dit betekent dat ingebedde applicaties, een Apps SDK voor het bouwen van interfaces binnen gesprekken, en agents die taken van begin tot eind kunnen uitvoeren, nu samenkomen in één platform. Het ambitieuze doel? Een één enkele interface creëren om te werken, kopen, leren of ontwerpen zonder het gesprek te onderbreken. Dit resulteert in een “meta-besturingssysteem”** dat zich over desktop, browser en steeds vaker over de dagelijkse kritieke diensten heen legt.

Wat verandert er met apps en agents binnen de chat?

De innovatie is niet alleen technisch, maar betreft ook een mentaal model. Tot nu toe gingen gebruikers naar applicaties. In de conversatiedimensie komen de applicaties naar de gebruiker wanneer het systeem de context begrijpt en de juiste tool oproept. Deze verschuiving is belangrijk om drie redenen:

1. Geünificeerde UI: Formulieren, tabellen, kaarten en betalingstromen verschijnen binnen de chat, waardoor cognitieve sprongen worden verminderd.
2. Directe actie: De agents zijn niet langer suggesties, maar worden uitvoerders: ze reserveren, samenvatten, gegevens extraheren, e-mails versturen of incidenten openen.
3. Geheugen en context: Het platform herinnert voorkeuren (schrijfstijl, uitgavenbeleid, belangrijke contacten) en past deze toe in elke interactie.

Het resultaat is een conversatiecentrum dat zowel in de browser als op het natuurlijke desktop kan worden geïmplementeerd, met de mogelijkheid om signalen uit de omgeving te lezen (actieve vensters, documenten, code) en op het juiste moment en op de juiste plaats hulp te bieden.

De heldere kant: snelheid met schijnbare controle

De aantrekkingskracht is duidelijk voor gebruikers en bedrijven:

• Onmiddellijke productiviteit: Het gesprek vervangt menu’s en instellingen door instructies in natuurlijke taal.
• Vereenvoudigde ontdekking: De GPT-winkel en het nieuwe in-chat apps-directory brengen oplossingen dichterbij zonder uitgebreide zoektochten.
• Vermindering van operationele kosten: Een assistent die kan oplossen binnen de chat verlaagt de tijd voor support en basis tickets.
• Cohesie van processen: Eén enkele draad die gegevens en acties verbindt voorkomt verliezen door sprongen tussen tools.

Het is in wezen de belofte van een “OS van intenties”: de gebruiker zegt wat hij wil, het systeem beslist met welke en hoe.

De schaduwzijde: concentratie van macht, ondoorzichtigheid en ongelijkwaardige kwaliteit

Dezelfde convergentie die verblindt, brengt ook risico’s met zich mee:

• Algoritmische poortwachterij: Als het platform beslist welke app op te roepen, welke resultaten te tonen en welke stromen te activeren, heeft het vergelijkbare macht als de springboard van een mobiele telefoon… maar dan over gevoelens en gevoelige contextuele gegevens.
• Ondoorzichtigheid: Zonder tracering van waarom een app is gekozen (en niet zijn concurrent) vervaagt de verantwoordelijkheidsverhouding.
• Kwaliteit en veiligheid: Een conversatiemarkt kan gevuld raken met clones of spam, met datalekken of slecht ontworpen automatiseringen.
• Subtiele blokkades: Commissies, veranderlijke publicatieregels of privatieve APIs kunnen de balans doen doorslaan in het voordeel van de eigenaar van de “meta-OS”.

De pragmatische conclusie: het gemak van de conversatielaag vereist sterke controles, audits en echte mogelijkheden voor uitstap.

Wat moeten gebruikers en bedrijven nu doen?

• Behandel de assistent als een “vertrouwde derde partij” die onderhevig is aan controles: eis logs, versiebeheer van prompts en simulaties van incidenten.
• Ontwerp met “een riem en bretels”: automatiseer met agents, maar houd waarborgen en menselijke controles in gevoelig beslissingen.
• Vermijd monocultuur: combineer het “conversatie-OS” met alternatieve routes (directe apps, scripts, RPA) voor kritieke functies.
• Educate teams: alfabetisering in privacy, bias en veilig gebruik van IA als vereiste voor adoptie.

Conclusie: tussen Samantha, HAL en JARVIS

ChatGPT beweegt zich naar een middenweg tussen Samantha (nauwkeurigheid en personalisatie), HAL (orchestratiecapaciteit) en JARVIS (copilot die uitvoert). De werkelijkheid voegt grenzen toe – regelgeving, concurrentie, techniek – die de fictie niet erkent, maar de richting is duidelijk: minder grafische interface, meer intentie; minder klikken, meer gedelegeerde daden.

Deze vooruitgang verdient zowel enthousiasme als gezonde wantrouwen. Enthousiasme voor de productiviteit die vrijmaakt. Wantrouwen voor de concentratie van macht en de ondoorzichtigheid die kan ontstaan. Als dit “meta-OS” van het conversatietijdperk het besturingssysteem voor iedereen wil zijn, moet het zich minder laten inspireren door HAL, het beste van JARVIS overnemen en tegenwicht aanvaarden dat Samantha nooit nodig had. Alleen zo kan het gemak voorkomen dat het verandert in een onherstelbare afhankelijkheid.