Internet is uitgegroeid tot een plek waar je snel toegang kunt krijgen tot allerlei informatie. Het probleem is dat niet altijd deze kennis de juiste is, waarbij het in veel gevallen gaat om onjuiste informatie waartoe toegang wordt verkregen. Deze praktijk is in recente tijden gebruikelijk geworden, waar misinformatie en deepfakes aan de orde van de dag zijn.
Internet, met zijn uitgestrektheid en onbeperkte toegang, is een strijdtoneel geworden waar informatie niet alleen gedeeld wordt, maar ook vaak gefilterd en vertekend wordt met kwaadaardige bedoelingen. Deze kwaadwillende actoren, of het nu individuen of groepen zijn, gebruiken het netwerk om valse en bevooroordeelde informatie in te voegen met het doel om narratieven te beheersen, bepaalde belangen te dienen of zelfs schade toe te brengen aan specifieke personen. Bovendien is de desinformatie op sociale media versterkt door het gebruik van bots, wat een serieuze uitdaging vormt voor de waarheidsgetrouwheid van het openbare discours. Onderzoeken hebben aangetoond dat bijna de helft van het internetverkeer afkomstig is van deze bots, die moeiteloos valse informatie verspreiden, die belangrijke wereldwijde discussies beïnvloeden, zoals het conflict tussen Rusland en Oekraïne, onder anderen.
In dit opzicht vereist de proliferatie van gefabriceerde, gemanipuleerde of misleidende inhoud van gebruikers een grotere zorgvuldigheid om betrouwbare informatie te onderscheiden van wat dat niet is. “Bovendien heeft de opkomst van deepfake-technologieën, die audio, beelden en video’s genereren met behulp van kunstmatige intelligentie (AI), desinformatiecampagnes geïntensiveerd, waardoor het nog moeilijker wordt voor gebruikers om de waarheid van wat ze online consumeren te identificeren,†waarschuwt Josep Albors, Hoofd van Onderzoek en Bewustwording bij ESET Spanje.
In dit landschap, met de opkomst van AI, waarschuwt ESET, een leider in cybersecurity, dat hulpmiddelen zoals ChatGPT, die gebruik maken van grote taalmodellen getraind met enorme datasets van het internet, nu een bedreiging vormen. Hoewel ze nuttige informatie kunnen verschaffen, hebben ze ook aangetoond dat ze vatbaar zijn voor het voortzetten van onwaarheden en het valideren van onjuiste ideeën, vooral wanneer ze worden gepresenteerd met vragen geladen met desinformatie. Dit fenomeen, samen met de neiging van deze chatbots om te “hallucineren” of volledig verzonnen antwoorden en verwijzingen te genereren, onderstreept de noodzaak van een kritische analyse van de antwoorden die door deze technologieën worden geboden.
Desinformatie in zijn verschillende vormen en formaten
Tussen wat betrouwbaar en wat vals is onderscheiden is een steeds ingewikkelder taak geworden. “Desinformatie in het digitale tijdperk manifesteert zich via meerdere kanalen, elk met hun eigen tactieken om valse informatie te verspreiden,†merkt Albors op. ESET herinnert eraan dat artikelen en rapporten, afhankelijk van de bron, kunnen variëren van degenen die een subjectieve waarheid presenteren, ten gunste van bevooroordeelde media, tot volledig fictieve websites gecreëerd met het doel het publiek te misleiden. Daarentegen waarschuwt het cybersecuritybedrijf dat sociale media fungeren als een enorme versterker van deze desinformatie, waardoor artikelen uit twijfelachtige bronnen, gemanipuleerde opmerkingen van publieke figuren en groepen die zich wijden aan de verspreiding van onwaarheden zich snel kunnen verspreiden. Op dezelfde manier worden forums en commentaarsecties ruimtes voor promotie van links naar vals nieuws, waarbij extremisme wordt aangemoedigd vanuit polariserende discussies.
Aan de andere kant wordt audiovisuele content, inclusief video’s en afbeeldingen, gebruikt om misleidende verhalen te creëren door middel van vervalste reportages, bevooroordeelde documentaires en memes met propaganda, volgens ESET. “Een van de meest geavanceerde bedreigingen is het gebruik van deepfakes, video’s of audio’s die bewerkt zijn met kunstmatige intelligentie om echte mensen na te bootsen, wat een extra moeilijkheidsgraad toevoegt aan het identificeren van vervalsingen. Deze technologieën worden niet alleen gebruikt om te desinformeren, maar kunnen ook worden ingezet in criminele activiteiten, en benadrukken de groeiende uitdaging om te onderscheiden tussen wat echt en wat vals is in het uitgestrekte digitale landschap,†voegt Josep Albors toe.
Tussen waarheid en bedrog: Hoe om te gaan met desinformatie
Om desinformatie het hoofd te bieden en te voorkomen dat je slachtoffer wordt van nepnieuws, geeft ESET aan dat het cruciaal is om een kritische en reflectieve houding aan te nemen tegenover de informatie die we consumeren op internet. Daarom geeft het bedrijf enkele belangrijke tips om veiliger te navigeren door het onderscheiden van wat echt is en wat niet:
- Denk kritisch na: Accepteer informatie niet op het eerste gezicht, vooral niet als het van niet-geverifieerde bronnen komt. Vraag het tegenkomen van inhoud in twijfel, zoals verklaringen van “experts” zonder bewezen geloofwaardigheid of verhalen die te buitengewoon lijken om waar te zijn.
- Verifieer de informatie: Gezien de proliferatie van geruchten op sociale media en andere media, zoek altijd om de informatie te toetsen met objectieve nieuwsbronnen en websites die gewijd zijn aan het verifiëren van feiten, die bepaalde beweringen onderzoeken.
- Raadpleeg diverse bronnen: Vorm je eigen mening op basis van de informatie verkregen uit meerdere legitieme bronnen. Dit zal je een breder en gefundeerder zicht op verschillende onderwerpen geven.
- Blijf rustig in debatten: Vermijd om te vallen voor provocaties van gebruikers die het gesprek willen afleiden of polariseren. Internettrollen voeden zich met de emotionele reactie van hun gesprekspartners.
- Onderwijs om desinformatie te bestrijden: De Europese Unie biedt een presentatie over desinformatietactieken. Deze bron kan zeer nuttig zijn om over desinformatiemethoden te leren en hoe vervalsingen te detecteren.