Duitsland presenteert JUPITER: de eerste Europese exascale-supercomputer

Met een plechtige ceremonie in het Forschungszentrum Jülich heeft Duitsland JUPITER gepresenteerd, de eerste Europese supercomputer die in staat is om de exascale (1 quintiljoen operaties per seconde) te overtreffen. De inauguratie werd bijgewoond door bondskanselier Friedrich Merz, de Minister-president van Noordrijn-Westfalen Hendrik Wüst en prominente figuren uit de wetenschap en industrie.

De lancering van JUPITER markeert een historische mijlpaal voor high-performance computing (HPC) in Europa en bevestigt Duitsland als een wereldwijde technologieleider.

Een exascalekrachtpatser ten dienste van de wetenschap

JUPITER, ontwikkeld door het Jülich Supercomputing Centre (JSC) in samenwerking met de EuroHPC Joint Undertaking, kan meer dan 1 ExaFLOP/s aan wetenschappelijke berekeningen uitvoeren en tot 40 ExaFLOP/s aan toepassingen in kunstmatige intelligentie. Hiermee is het niet alleen de snelste supercomputer van Europa, maar ook de vierde snelste ter wereld.

Het hart van JUPITER is de JUPITER Booster, uitgerust met ongeveer 24.000 superchips van NVIDIA GH200 Grace Hopper en verbonden via Quantum-2 InfiniBand. Deze hybride architectuur combineert AI met high-performance computing, waardoor het mogelijk is om massale AI-modellen te trainen en klimaat-, energie-, medische en nieuwe materiaalsimulaties met ongekende details uit te voeren.

Stemmen van de inauguratie

Tijdens de ceremonie benadrukten de belangrijkste politieke en wetenschappelijke verantwoordelijken de strategische waarde van het project:

• Friedrich Merz, bondskanselier: “JUPITER toont aan dat Duitsland nieuwe normen kan stellen in de ontwikkeling en toepassing van toekomstige technologieën. Onze veiligheid en concurrentievermogen hangen af van technologische soevereiniteit.”

• Hendrik Wüst, Minister-president van Noordrijn-Westfalen: “Deze supercomputer symboliseert de structurele verandering in de Rijnkolenbekken: van het tijdperk van kolen naar het tijdperk van kunstmatige intelligentie. Daarnaast is het de meest energie-efficiënte supercomputer ter wereld in zijn categorie.”

• Henna Virkkunen, vicevoorzitter van de Europese Commissie voor Technologische Soevereiniteit: “JUPITER toont aan dat Europese samenwerking wereldwijde excellentie kan bereiken. Het is een pionier van de Europese digitale soevereiniteit.”

• Jensen Huang, CEO van NVIDIA: “JUPITER combineert HPC en AI in één platform en zal ontdekkingen in alle domeinen versnellen, van hernieuwbare energie tot quantumonderzoek.”

Wetenschap, industrie en digitale soevereiniteit

De supercomputer zal de motor zijn van meer dan 100 internationale projecten, zoals:

• Voorspelling van extreme weersverschijnselen, zoals stortregen of hittegolven.
• Onderzoek naar geavanceerde medische therapieën, door simulatie van eiwitten en cellen.
• Ontwerp van duurzame energiesystemen en ondersteuning van de ecologische transitie.
• Ontwikkeling van innovatieve materialen voor de technologie- en transportsector.

Tevens zal JUPITER het centrum vormen van de JUPITER AI Factory (JAIF), een platform beschikbaar voor start-ups, MKB en industrie, dat het gebruik van grootschalig getrainde AI-modellen voor real-world toepassingen mogelijk maakt.

Record bouw en energie-efficiëntie

Een opvallend aspect is dat JUPITER in minder dan twee jaar is voltooid (met de bouw gestart in december 2023) en wordt gehuisvest in een modulaire datacenter dat speciaal voor hem is ontworpen.

De infrastructuur legt de nadruk op energie-efficiëntie:

• Het is de meest energie-efficiënte exascale-supercomputer ter wereld, volgens de TOP500-lijst.
• Het maakt gebruik van een warmtewisselingssysteem, dat in staat is om de gegenereerde warmte te hergebruiken voor de verwarming van gebouwen op de campus van Jülich.
• Het draait op hernieuwbare elektriciteit, waarmee de ecologische voetafdruk wordt geminimaliseerd.

In een context waarin de Internationale Energiebureau waarschuwt dat het elektriciteitsverbruik van datacenters tegen 2030 zou kunnen verdubbelen, biedt JUPITER een model voor duurzaam computeren.

Investering en financiering

Het JUPITER-project, een acroniem voor “Joint Undertaking Pioneer for Innovative and Transformative Exascale Research”, heeft een investering van 500 miljoen euro vereist, die als volgt is gefinancierd:

• 50% door de EuroHPC Joint Undertaking.
• 25% door het Duitse ministerie van Onderzoek, Technologie en Ruimte (BMFTR).
• 25% door het Ministerie van Cultuur en Wetenschap van Noordrijn-Westfalen, via het Gauss Centre for Supercomputing.

Conclusie

Met JUPITER stapt Europa de exascale-epoche binnen, een terrein dat tot nu toe werd gedomineerd door de Verenigde Staten en Azië. Duitsland en de Europese Unie versterken hiermee hun inzet voor digitale soevereiniteit, grensverleggende wetenschap en verantwoordelijke ontwikkeling van kunstmatige intelligentie.

Meer dan de cijfers van ExaFLOPs symboliseert deze supercomputer een nieuwe fase: die van een continent dat streeft naar leiderschap in technologie met innovatie, samenwerking en duurzaamheid.

Veelgestelde Vragen (FAQ)

Wat is een exascale-supercomputer?
Een systeem dat in staat is om minstens 1 quintiljoen operaties per seconde (1 ExaFLOP/s) uit te voeren, wat de rekenkracht exponentieel vergroot ten opzichte van eerdere generaties.

In welke velden zal JUPITER worden gebruikt?
Het zal worden toegepast in klimaat, energie, biomedicine, geavanceerde materialen, kunstmatige intelligentie en quantum computing.

Waarom wordt het als zo energie-efficiënt beschouwd?
Door de combinatie van hernieuwbare energievoorziening, herbruikbare warmwaterkoeling en een geoptimaliseerd hardware- en softwareontwerp.

Wat betekent de beschikbaarheid van JUPITER voor Europa?
Het is een belangrijke stap naar Europese digitale soevereiniteit, het vermindert de technologische afhankelijkheid van de VS en Azië en trekt wetenschappelijk en industrieel talent naar het continent.