De fragiele infrastructuur van telecomnetwerken onder de loep: De gevolgen van recentelijke stroomuitval en diefstal

Inleiding

De recente stroomuitval heeft de kwetsbaarheid van zowel mobiele als vaste netwerken blootgelegd bij langdurige stroomonderbrekingen. Maar dit probleem gaat verder dan alleen elektriciteit: er is ook een groeiend en minder zichtbaar probleem aan het licht gekomen: de systematische diefstal van batterijen, koper en apparatuur van telecomtorens.

Stroomuitval en communicatieproblemen

Op maandag 28 april liet een grootschalige stroomuitval een groot deel van Spanje in duisternis achter. Minder zichtbaar was de tweede uitval: de communicatie. Binnen enkele uren waren gebruikers afgesloten van mobiele telefonie en datatoegang. Dit had niet alleen invloed op basisdiensten, maar ook op elektronische betalingen, instant messaging en zelfs nooddiensten.

Hoewel de eerste uitval te wijten was aan de massale onderbreking van de elektriciteitsvoorziening — die binnen vijf seconden 60% van het nationale grondgebied bereikte — werd het herstellen van de communicatie ernstig bemoeilijkt door diefstallen van kritieke infrastructuur in communicatietorens.

Diefstal die het systeem verzwakt

In het afgelopen jaar is het aantal diefstallen van telecominfrastructuur zorgwekkend gestegen. Volgens branchebronnen werden er alleen al in 2024 4.433 diefstallen van koperen kabels en andere geleidende materialen geregistreerd, wat een toename van 87% betekent ten opzichte van 2019. De regio’s Castilla-La Mancha, Andalusië en de Gemeenschap van Madrid zijn het meest getroffen.

Diefstal draait voornamelijk om:

• Koperen kabels, vanwege hun waarde op de zwarte markt.
• Batterijen, zoals loodzuur of lithium, die essentieel zijn voor het onderhouden van antennes tijdens stroomonderbrekingen.
• Elektronische apparatuur (UPS, radio’s, transmissiemodules).
• Zonnepanelen of generators in torens die op duurzame energie werken.

Deze situatie heeft geleid tot noodprotocols bij operators zoals Movistar, Vodafone en MásOrange, inclusief het soms begraven van reservebatterijen nabij torens voor noodgevallen. Een technicus beschrijft de situatie: “We repareren ze op dinsdag, en ze worden op zaterdag weer gestolen.”

Onvoldoende back-up infrastructuur

Tijdens de stroomuitval functioneerden de mobiele basisstations op batterijen met een autonomie van 2 tot 4 uur. De enorme vraag naar oproepen en dataverkeer leidde echter tot een versnelde uitputting. Tegen 17:00 uur waren de meeste mobiele netwerken al buiten gebruik.

Operators met een grotere back-up infrastructuur wisten een deel van hun diensten te behouden, maar de verschillen tussen bedrijven en het ontbreken van generators op veel torens veroorzaakte een bijna totale ontkoppeling in verschillende regio’s, waaronder de Balearen, die hun Noodplan moesten activeren.

Een structureel probleem: georganiseerde misdaad en juridische reactie

Veiligheidsbronnen wijzen op de betrokkenheid van georganiseerde bendes, waaronder sommige uit Oost-Europa, die gecoördineerd opereren in het plunderen van publieke en private infrastructuur. Schattingen geven aan dat deze netwerken een illegale markt van bijna 6 miljard euro beheersen.

De criminelen stelen kleine kabelsegments om juridische vervolging te voorkomen — omdat de waarde vaak onder de drempel blijft die onmiddellijke juridische actie activeert — en coördineren vervolgens de ophaling met voertuigen die het materiaal verzamelen en exporteren. Een groot deel van het gestolen koper belandt op Aziatische markten zoals China, of zelfs in Europese landen die de materialen hergebruiken in EU-gefabriceerde projecten.

De juridische leemte en de noodzaak voor een stevige aanpak

Het ontbreken van een juridisch kader dat de systemische impact van deze diefstallen erkent — die van invloed zijn op kritieke diensten zoals communicatie, transport en energie — heeft ertoe geleid dat operators hun investeringen in energieback-up hebben verminderd uit angst voor aanhoudende verliezen. Dit verzwakt op zijn beurt hun responscapaciteit bij echte noodsituaties, zoals die op 28 april.

Het voorval viel ook samen met de diefstal van kabels uit het AVE-netwerk, wat leidde tot de onderbreking van verschillende treinen. De minister van Transport noemde het incident sabotage en merkte op dat, hoewel de gestolen koperen kabels niet meer dan 300 euro waard waren, de veroorzaakte schade in de honderdduizenden liep. Deze kloof tussen de feitelijke schade en de juridische behandeling van het delict reflecteert een van de belangrijkste hiaten die straffeloosheid mogelijk maken.

Op naar een nationale strategie ter bescherming van infrastructuur

De stroomuitval en de diefstallen hebben de noodzaak benadrukt voor een Nationale Resilience Plan voor Kritische Infrastructuur, dat energie-, technologie- en veiligheidsaspecten moet integreren. Telecom is inmiddels een essentieel onderdeel van het dagelijks leven en de structuur van de staat, en kan niet alleen vertrouwen op fragmentarische noodplannen of de individuele capaciteit van operators.

Tegen de achtergrond van de stijgende georganiseerde misdaad, de toename van cyberaanvallen en de geopolitieke uitdagingen binnen Europa, moet de fysieke en juridische bescherming van communicatienetwerken een strategische prioriteit worden, gelijkwaardig aan cybersecurity of energieverdediging.

Vía: Escudo Digital